Јас, пријателе мој, сум правен плански, односно по шема – Игор Џамбазов

– Извадок од книгата „Облечен човек“

Јас, пријателе мој, сум правен плански. Односно, по шема. Брак, па веднаш дете. Моите се зеле во 1962 година, на истиот ден на кој 35 години подоцна мајка ми Анче замина во рајот со билет за прва класа. 30 септември. Свадбата била два месеца пред поплавите во Скопје. Имале свадбено патување како од бајка.

Таа 1962 година, татко ми Џамбаз имал три композиции на престижниот Опатиски фестивал, па решиле тоа да им биде истовремено и медениот месец. Само да знаеш, пријателе мој, дека твојов пријател е правен во едно класично буржујско место, во хотел „Империјал“, во соба двесте и нешто која се наоѓала точно над „кристалната сала“ во која се одржувал фестивалот. Со стил.

Е, тоа на татко ми никогаш не му го простив. Ме правел во октомври, за да се родам во јули, и цел живот роденденот го славам на летување. Не сум имал ниеден асолен детски роденден, оти во јули училиштата случајно не работат. Трауми се тоа, пријателе мој.

Татко ми Џамбаз е вистински уметник. Нема фолирање, нема математики, нема компромиси, нема пари што можат да ја купат вистинската уметност. Таа е непроценлива. Џамбаз како млад беше некаква најава за Џим Кери. Тоа што дечкото го прави денес на филм, тоа го правеше Џамбаз мој во живо. Уживаше да ги засмејува луѓето. И не знам дали си
знаел, пријателе мој, дека татко ми ја играл главната улога во првиот краткометражен игран филм во ослободена Македонија, кој се викал „Прв даам камче“. Затоа и се ословуваме со „колега“, до ден-денешен. Демек колеги сме, ем актерски ем музички.

Е па, пријателе мој, мојот „колега“ знаеше од сè да направи сцена. Од најобично менување светилка правеше театар како да ќе ја молерисува целата зграда. А кога ќе се случеше скопските ветришта да ја изместат антената на терасата, па ќе се расипеше сликата на телевизорот, тој излегуваше надвор и кога беше минус. И тоа траеше со векови.

Тој вика од терасата:
„Добро еееее?“

А ние сите од дневната:
„Нееееее ееееееееее…“

Понекогаш викавме „неееееее“ и кога сликата беше стакло, ама ние пак му викавме „нееееее“ и умиравме од смеење.

За сè што не можеше да го поправи викаше дека е купено со „фабричка грешка“. Телевизори, касетофони, славини, адаптери, продолжни кабли, ролетни… сето тоа беше со фабричка
грешка. Но тука беше мајка ми, која поправаше апсолутно сè по дома. Инаку, најмногу проблеми татко ми Џамбаз имаше со неговата дачија. Тегет. Последен крик на модерната романска автомобилска индустрија. Фетишот на Чаушеску. Во дачија и го фатија. Е, мајка ми Анче ја поправаше дури и дачијата.

Еднаш, ден пред да тргнеме на одмор, му текна да го провери количеството на масло во дачијата, па ако не биде задоволен со состојбата, ќе го наполни до врв резервоарот за масло, со
најновото масло од рекламите. Слезе пред зграда, на паркингот, за да се обиде да ја изведе таа неверојатна операција. Мајка ми знаеше дека мисијата ќе
доживее целосен неуспех, па го остави Џамбаз тоа да го направи сам. Го немаше скоро еден саат.

Кога се врати, личеше на работник во топилница. Трета смена. Беше поцрнет по рацете и лицето, како да ѝ правел генерален ремонт на дачијата, а не како да менувал масло.
„Ова мора да е некоја фабричка грешка. Како е можно сите луѓе на овој свет да дотураат масло за помалку од минута, а мене ми требаат најмалку четириесет?“

Мајка ми Анче ладна како шприцер,
„Мора да е фабричка грешка.“

Не беше фабричка грешка, туку грешна фабрика. Во тоа време никој нормален не купуваше дачија. Само Џамбаз. Ама не е до неа, до него е. Го натеравме со мајка ми да ни објасни
како го ставал маслото. И според неговото прецизно и мошне сликовито објаснување, сфативме дека тој маслото го става како што никој друг на светов не пробал. Ја вади од лежиштето тенката, долга шипка на која точно се гледа до каде резервоарот е полн со масло. Откако ќе сфати дека треба да се дотури, тој дотура низ она мало тенко дупченце, од кое го вади мерачот на масло. Затоа тоа трае 40 минути. И затоа после тој личи на железарски работник. И затоа мајка ми се нервираше.

Татко ми Џамбаз ја обожаваше дачијата, трипати помалку од тоа колку мајка ми Анче ја мразеше. Особено налето, кога одевме на кампување во Охрид. Зад дачијата приколка, над
приколката гумен чамец со мотор, во него милиони торби, куфери, кеси, а внатре во неа комплетното семејство Џамбазови, сосе кучето и три папагалчиња во посебни кафези. Патувавме помеѓу 4 и 5 часа. И кога конечно ќе се паркиравме пред рецепцијата во Градиште, тој само ќе ја погалеше шофершајбната, ќе го бакнеше воланот и ќе го изговореше своето, веќе историско:
„Змииче мое…“

Демек, дачијава негова била змија.

Најсмешен беше кога го шеташе нашето омилено семејно куче Гастон, златен кокер-шпаниел, со кого во долгите вечерни прошетки има напишано барем пет хита, меѓу кои и:
„Оооооооооооооооооооо… љубов нееевернаааа…“

Додуша, неколкупати ќе го заборавеше Гастон заврзан за железната врата од самопослугата, па откако ќе испазареше, само ќе си заминеше накај дома. Сестра ми и јас уживавме
во моментите кога ќе заборавеше на кучето. Се смеевме со плачење. Кога умре Гастон, односно кога Џамбаз го однесе на еутаназија, на последната благородна инјекција што те спасува, Џамбаз десет дена не зборуваше и не јадеше.

Оттогаш не сака да чуе за куче. Затоа сега официјално живее со еден бел, преубав мачор, а неофицијално со уште десетина кои не мрдаат од дворот на куќата, и плус уште толку случајни мачори-минувачи кои се мешаат во суријата. И сите ги храни. Како Хемингвеј.
„Каков Хемингвеј, синко, банкротирав…“

Посетено 1.865 пати